Dino Buzzati - Tatar Çölü

Dino Buzzati'nin 1939'da Habeşistan'da askerlik yaparken 9 ayda kaleme aldığı ve ilk kez 1940'ta yayımlanan bu somanı romanı, 1949 yılında Fransa'da ilk kez Fransızca'ya çevrilmiş. Bu çeviriden sonra Buzzati dünya ölçeğinde tanınmıştır. Kısa sürede diğer Avrupa dillerine çevrilen bu roman Türkçe'ye Nihat Önol tarafından çevrilmiş ve Varlık Yayınları tarafından 1968'de yayınlanmıştır. Kitaba yazar önce 'Kale' adını verdiyse de İtalya'daki ilk yayınlanmasında orijinal adı "Il deserto dei Tartari" olmuştur.
Romanın kahramanı genç teğmen Drogo, ülkenin sınırındaki kalelerden birine atanır. Drogo kaleyi görür görmez geri dönmeye karar verir. Fakat daha sonra gelişen olaylar, Drogo'yu kaleye bağlar. Zamanla kale, Drogo'nun kaderi haline gelir. Sıradanlığın pençesine düşüp, önüne çıkan fırsatları değerlendirmek yerine alışkanlıkları içinde kendini unutarak tıpkı geceleri yatarken sesini duyduğu tıp tıp eden su damlaları gibi akıp geçen zamana yenik düşen bir adamın hikâyesidir. Romanda Kafka'nın etkisi açık olarak görülür. Buzzati, Tatar Çölü romanıyla insanın yazgısından kaçmasının imkânsızlığını ortaya koymuştur.

Dino Buzzati Biyografisi:
Dino Buzzati Traverso dört çocuklu Venedikli bir ailenin ikinci çocuğu olarak 16 Ekim 1906 Belluno'da (San Pellegrino) dünyaya geldi. 1917 yılında Milano’daki Parini Lisesi'nde başladı, fakat aynı yıl evleri Avusturyalılar tarafından işgal edildi ve yağmalandı. 1920 Kasımı’nda ilk öyküsü "La canzone delle montagne"yi yazdı. 1924 yılında, daha önce babasının da öğretim üyeliği yaptığı Milano Üniversitesi'nde hukuk okumaya başladı. 1926-27 yıllarında askerlik görevini yaptı. 10 Haziran 1928 tarihinde Milano’nun Corriere della Sera gazetesinde çalışmaya başladı ve bu görevini ölümüne değin sürdürdü. Aynı yıl hukuk diplomasını aldı. 1933 yılında ilk romanı "Bàrnabo della Montagne" (Dağların Bàrnabo'su) yayımlandı ve hemen arkasından Corriere della Sera tarafından Filistin'e gönderildi. İkinci romanı "Il Seecreto del Bosco Vecchio" (Eski Korunun Gizemi) 1935'de yayımlandı. 1939 yılında gazete için Addis Abeba'da bulunurken yeniden askere çağrıldı. 1940 Haziran'ında başyapıtı Il deserto dei Tartari (Tatar Çölü) yayımlandı. Üç yıl bir savaş gemisinde görev yaptı. Savaş sonunda Tatar Çölü büyük ilgi gördü ve Buzzati'yi bir anda İtalya’nın önde gelen yazarlarından birine dönüştürdü. Uluslararası başarısı ise Tatar Çölü'nün "Le Desert des Tartares" adıyla 1949 yılında Fransa'da basılmasından sonra gerçekleşti ve eser kısa sürede 20’den fazla dile çevrildi.
1953 yılında en başarılı oyunu kabul edilen 'Un caso clinico' (Klinik Bir Vaka) sahneye koyuldu. Bu oyun 3 yıl sonra Albert Camus tarafından uyarlanarak Fransa’da sahneye koyuldu ve büyük başarı sağladı. Resimle de uğraşan Buzzati 1958 yılında Milano’da ilk sergisini açtı ve 1960 yılında bilimkurgu türündeki tek romanı olan "Il grande ritratto"yu (Yaşamdan da Üstün) yayımladı. 1963 yılında beşinci ve son romanı olan "Un amore" (Bir Aşk) yayımlandı. 1966 yılında, dünyaca ünlü öyküsü "Il Colombre" (Colombre), 51 seçme öyküsünün yer aldığı bir seçkide yayımlandı. 1969 yılında, Orpheus'un modern bir çeşitlemesi kabul edilen "Poema a fumetti" (Çizgi Roman Biçiminde Şiir) adlı resimli romanı yayımlandı ve büyük ilgi gördü. 1971 yılında "Le notti difficili" (Zor Geceler) adıyla, öykülerinin altıncı basımı yapıldı. Bu, aynı zamanda Buzzati’nin, hayattayken yayımlanan son kitabı oldu. Buzzati 28 Şubat 1972’de kanserden öldü.
Yazarın yayınladığı Dağların Bàrnabo'su, Eski Korunun Gizemi, Tatar Çölü ve Bir Aşk adlı romanları filme çekilmiştir. Buzzati, 1958 yılında, toplu öykülerinin yer aldığı kitapla, İtalya'nın en önemli edebiyat ödülü olarak kabul edilen Strega Ödülü'nü; 1970 yılında da, Ay'a ayak basan ilk insan hakkında kaleme aldığı makalesiyle de Mario Massai Ödülü'nü almıştır.

Yapıtları:
Romanları: Bàrnabo della Montagne (Dağların Bàrnabo'su, 1933; Çev. Elçin Kumru (İstanbul: Timaş, 2010); Il Secreto del Bosco Vecchio (Eski Korunun Gizemi, 1935); Il deserto dei Tartari (Tatar Çölü, 1940; Çev. Nihal Önol, Varlık yayınları, 1968; Çev. Hülya Tufan, İletişim Yayınları, 1991); La famosa invasione degli orsi in Sicilia (Ayılar Baskını, Çocuk romanı, 1945; Ayılar Yönetimde, Çev. Süleyman Nebioğlu, May Yayınları, 1978; Ayılar Baskını, Çev. Bülent Berkman, resimleyen Semih Poroy, Milliyet Yayınları, 1995); Il grande ritratto (Yaşamdan da Üstün, 1960); Un Amore (Bir Aşk, 1963); Bir Aşk, Çev. Yaşar İlksavaş, Günebakan Yayınları, 1975); Çev.Eren Cendey, Can yayınları, 2016;

Öyküleri: I Sette Messaggeri (Yedi Ulak, 1942) Il crollo della Baliverna (Baliverna’nın Çöküşü, 1957); Sessanta racconti (60 Öykü, 1958); Esperimento di magia (Padova: Rebellato, 1958; Büyücü, Çev. İhsan Akay, Varlık Yayınları, 1971); Il colombre e altri cinquanta racconti (Milano: Mondadori, 1966); K. Balığı, çev. Eren Yücesan Cendey, İletişim Yayınları, 1994; 2. Baskı: Colombre, Can Yayınları, 2007); La boutique del mistero (Milano: Mondadori, 1968). (Tanrıyı Gören Köpek, çev. Rekin Teksoy, Can Yayınları, 1992; 2. Baskı: Büyülü Öyküler, Can Yayınları, 1995).
Türkçede Öykülerinden Seçkiler: Büyücü, çev. İhsan Akay (İstanbul: Varlık, 1971); Keşişin Köpeği, çev. Afşar Timuçin (İstanbul: Cem, 1981); Tanrı Görmüş Köpek, çev. İhsan Akay (İstanbul: Milliyet, 1995).

Oyunları ve diğer yazıları: Un caso clinico (Klinik Bir Vaka, 1953; Klinik Bir Vaka, Çev. Zihni Küçümen (Devlet Tiyatrosu Yayınları, 1973); L'uomo che andrà in America (Amerika'ya Gidecek Ressam, 1962); Il mantello (Palto, 1960).

Yazar ve kitapla ilgili yazılar:

* "Tatar Çölünde Kaybolanlar"        Feride Cİhan Göktan, Kitap Eki Sitesi, 30.03.2016
* "Tatar Çölü"        Dipnot Kitap
* "İçimizdeki Tatar Çölü"        Zeynep Yenen, Edebiyathaber.net, 07.09.2017.
* "Tatar Çölü"        Alper Almelek, Özel Sitesi, 28.03.2018,

*"Hayatın ve Ölümün Mutad Sessizliğinde"        Demet Elkatip,
       K dergisi, Sayı: 58, sayfa: 18-21; 09.11.2007
(Okumak için fotoğrafların üzerine tıklayınız>

*"Savaşsız Bir Savaş"        Cana Yalçın,
       K dergisi, Sayı: 60, sayfa: 26-29; 23.11.2007
(Okumak için fotoğrafların üzerine tıklayınız>

Bağlantılar: "Yazarın resmi sayfası"     İtalyanca

Yazar ve yapıtla ilgili bazı yayın ve dokümanlar facebook grubumuzun dosyalar bölümünde de yer almaktadır.